ရှေးခေတ်မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ဘုရင်အဆက်ဆက်ကစပြီး လောကုတ္တရာဆိုင်ရာ ဆောင်ရွက်ချက် များ၌ အတိတ်၊ နိမိတ်၊ စနည်း၊ တဘောင် များကို မူတည်၍ ကြိုတင်ဖြစ်စဉ်များကို နိမိတ်ဖတ်ခဲ့ကြသည်
ရှေ့၌ လာလတ္တံ့သော အကြောင်းတရား၊ အကျိုးတရား အဖြစ်အပျက်တို့ ကို အကျဉ်းချုံးကာ သယ်ဆောင် လာခဲ့သည့် တေးသီချင်းတို့ကို “တဘောင်”ဟု ခေါ်ဆိုရာ ယခုဖော်ပြမည့် ထင်ရှားကျော်ကြားသော ရှေးခေတ်နိမိတ်တဘောင်များ ဖြစ်ကြသည်။ကုန်း ဘောင် ခေတ် က တည်း က ပေါ် ခဲ့ တဲ့ နာမည်ကျော် တဘောင် တစ် ခု ရဲ့ အဓိပ္ပာယ် ဖွင့် ဆိုချက်များ ကတော့
(၁) ဟင်္သာမင်း အင်းကို ဆင်း မည်
(၂) ထိုဟင်္သာ ကို မုဆိုး လေးနဲ့ ခွင်းမည်။
(၃) မုဆိုး ကို ထီးရိုးရိုက် လိမ့်မည်
(၄)ထီးရိုး ကို မိုးကြိုးပစ် လိမ့်မည်။
(၅)သံခမောက်ဆောင်း လေးယောက် ပေါ်လိမ့်မည်။
(၆)ဧရာဝတီ ခမ်းလိမ့်မည်။
(၇)လက်ပံ လည်း ရှားလိမ့်မည်။
(၈)ကြက်မတွန် လို့ မိုးလင်းမည်
(၉) ဗုဒ္ဓရာဇာကိန်းနဲ့အညီ နန်းသိမ်းလိမ့်
(၁၀)ဗုဒ္ဓရာဇာသာသနာပြု မင်းကောင်းမင်းမြတ် ပေါ်လာပြီးနောက်ပိုင်း တိုင်းပြည်ကြီး စည်ကားသာယာ ဝပြောလိမ့်မည်။
အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုချက်များ
(၁) ဟင်္သာမင်း အင်းကို ဆင်း မည် ။ ဟံသာဝတီမွန် တို့ အင်းဝ ကို သိမ်းပိုက် လိမ့်မည်။ ဟင်္သာမှာ ဟံသာဝတီမွန်တို့၏ အမှတ်အသား ဖြစ်ပြီး အင်းဆိုသည်မှာ အင်းဝကို ဆိုလိုသည်။အင်းတို့၏ အဝမှာ ရှိလို့ အင်းဝ (InWa)၊ မြစ်တို့အင်းတို့ ၏ ဆုံရာ အဝမှာရှိလို့ အဝ ( AVA )၊ အင်းကိုး အင်းအလယ်မှာ ရှိလို့ အင်းနဝ(Innwa) စ သဖြင့် ခေါ်ဆိုခဲ့ကြ ပါ သည်
(၂)ထိုဟင်္သာကို မုဆိုး လေး နဲ့ခွင်း မည် ။ ထိုဟံသာဝတီ အင်အားစု ကို မုဆိုး ဘို (ရွှေဘို)အင်အားစုက အနိုင်ယူလိမ့်မည်။ ကုန်းဘောင်မင်း ဆက်ကို အချို့က မုဆိုးမင်းဆက်ဟုလည်း ခေါ်ကြ သည်
(၃)မုဆိုးကို ထီးရိုးရိုက် လိမ့်မည် ။ ထိုကုန်းဘောင်မင်းဆက်ခေါ် မုဆိုးမင်းဆက်ကို စနေနံတိုင်းတပါးမင်းက အနိုင်ယူ ဖြုတ်ချလိမ့်မည်
(၄)ထီးရိုးကို မိုးကြိုးပစ် လိမ့်မည် ။ စနေနံတိုင်းတပါးမင်းအစိုးရကို ကြာသပတေးနံပုဂ္ဂိုလ်နဲ့ ကြာသာပတေးနံ အဖွဲ့အစည်း တို့က ဖြုတ် ချဖယ်ရှားပြီလွတ်လပ်ရေး အရယူပေးလိမ့်မည်။
ဗမာ့လွတ်လပ်ရေး တပ်မတော် ၊ ဗမာ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်၊ မျိုးချစ် ဗမာ့တပ်မ တော်၊ ဖတပလ၊ ဖဆပလ၊ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း.. အားလုံးဟာ ကြာသာပတေးနံများသာ ဖြစ်သည် ကို အံ့သြဖွယ်တွေ့ရလိမ့်မည်။
(၅)သံခမောက်ဆောင်း လေးယောက် ပေါ်လိမ့် မည် ။ တပ်မတော် မှာ အမြင့်ဆုံးခေါင်းဆောင် ဖြစ်ခဲ့သူများထဲမှ လေးယောက်မှာ နိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးခေါင်းဆောင်ဖြစ်မည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစောမော င်၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ..တို့ ဖြစ်သည်။
(၆) ဧရာဝတီ ခမ်းလိမ့်မည်။ ယခုပင် နွေရာသီ ဆို ဧရာဝတီ မှာ မော်တော်၊ သင်္ဘောတွေ ဝါးလုံးထောက် စမ်းပြီးသွားနေရပြီ။ မြစ်ဆုံစီမံ ကိန်းသာ အကောင်အထည်ဖော်လို့ကတော့ သွားပြီ
(၇) လက်ပံလည်း ရှား လိမ့်မည် ။ တိုက်တိုက် ဆိုင်ဆိုင်ပင် ယခု အတောအတွင်း တရုတ် နဲ့ ကမ္ဘာ့ဈေးကွက် က ကျွန်းသစ်ထက် တောင် ကြိုက်လို့ အများဆုံးခိုးထုတ်ခံနေရသော တမလန်းသစ် မှာ လက်ပံမျိုးနွယ် ဟု သိရ သည်
(၈) ကြက်မတွန်လို့ မိုးလင်းမည်။အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင် တစ်ယောက် က မြန်မာပြည် ကို ပြည်သူ့ အာဏာပိုင်စိုးသော ဒီမိုကရေစီ အ လင်းခေတ်သို့ ရောက်စေလိမ့်မည်။
(၉) ဗုဒ္ဓရာဇာကိန်းနဲ့အညီ နန်းသိမ်းလိမ့်မည်။ သို့သော်..ထို အမျိုးသမီး ခေါင်းဆောင်ပြီးနောက် အမျိုးဘာသာသာသနာ ကို စောင့်ရှောက် အလေးထားသောမင်းအစိုးရ တက်လာပြီး သာသနာတော် ကို ပြန်လည်ထွန်းလင်းစေ လိမ့်မည် ။ (ဗုဒ္ဓရာဇာ= ဗုဒ္ဓသာ သနာပြုမင်း)
(၁၀)ဗုဒ္ဓရာဇာ သာသနာပြု မင်းကောင်းမင်းမြတ် ပေါ်လာပြီး နောက်ပိုင်း တိုင်းပြည်ကြီး စည်ကားသာယာ ဝပြောလိမ့်မည် ။ ဒါကတော့ ဖြစ်မလာသေးလို့ စောင့်ကြည့်ရပေအုံးမည်
ဒေါက်တာအရှင်လက္ခဏ သာရ
Credit
Zawgyi
ေျရးေခတ္္မႏၼာ့သမိုင္းၾတင္ ဘုရင္အဆကၦကၠစၿပီး ေလာကုတၱရာဆိုင္ရာ ေဆာ်င္ရကၡၠ္ မ္ား၌ အတိတ္၊ နိမိတ္၊ စနၫ္း၊ ေတဘာင္ မ္ားကို မူတၫ္၍ ႀကိဳတင္္ဖစၥဥၼ္ားကို နိမိတၹတၡဲ့ၾကသၫ္
ေျရ႕၌ လာလတၱံ့ေသာ ေအၾကာင္းတရား၊ အက္ိဳးတရား အ္ဖစ္အပၠၱိဳ႕ ကို အက္ၪ္းခ္ဳံးကာ သယ္ေဆာင္ လာခဲ့သည့္ ေတးသီခ္င္းတို႔ကို “ေတဘာင္”ဟု ေခၚဆိုရာ ယခုေဖာ္္ပမည့္ ထျင္ရားေက္ာ္ၾကားေသာ ေျရးေခတၷိမိေတၱဘာငၼ္ား ္ဖစ္ၾကသၫ္။ကုႏ္း ေဘာင္ ေခတ္ က တၫ္း က ေပၚ ခဲ့ တဲ့ နာမၫ္ေက္ာ္ ေတဘာင္ တစ္ ခု ရဲ့ အဓိပၸာယ္ ်ဖင့္ ဆိုခၠၼ္ား ေကတာ့
(၁) ဟသၤာမင္း အင္းကို ဆင္း မၫ္
(၂) ထိုဟသၤာ ကို မုဆိုး ေလးနဲ႔ ်ခင္းမၫ္။
(၃) မုဆိုး ကို ထီးရိုးရိုက္ လိမ့ၼၫ္
(၄)ထီးရိုး ကို မိုးႀကိဳးပစ္ လိမ့ၼၫ္။
(၅)သံေခမာက္ေဆာင္း ေလးေယာက္ ေပၚလိမ့ၼၫ္။
(၆)ဧရာဝတီ ခမ္းလိမ့ၼၫ္။
(၇)လကၸံ လၫ္း ျရားလိမ့ၼၫ္။
(၈)ၾကကၼၾတႏ္ လို႔ မိုးလင္းမၫ္
(၉) ဗုဒၶရာဇာကိႏ္းနဲ႔အညီ နႏ္းသိမ္းလိမ့္
(၁၀)ဗုဒၶရာဇာသာသနာ္ပဳ မင္းေကာင္းမင္း္မတ္ ေပၚလာၿပီးေနာကၸိဳင္း တိုင္း္ပၫ္ႀကီး စၫၠားသာယာ ေဝ္ပာလိမ့ၼၫ္။
အဓိပၸာယ္ ်ဖင့ၦိဳခၠၼ္ား
(၁) ဟသၤာမင္း အင္းကို ဆင္း မၫ္ ။ ဟံသာဝတီ်မႏ္ တို႔ အင္းဝ ကို သိမ္းပိုက္ လိမ့ၼၫ္။ ဟသၤာျမာ ဟံသာဝတီ်မႏၲိဳ႕၏ အျမတ္အသား ္ဖစ္ၿပီး အင္းဆိုသၫၼျာ အင္းဝကို ဆိုလိုသၫ္။
အင္းတို႔၏ အဝျမာ ၿရိလို႔ အင္းဝ (InWa)၊ ္မစၲိဳ႕အင္းတို႔ ၏ ဆုံရာ အဝျမာၿရိလို႔ အဝ ( AVA )၊ အင္းကိုး အင္းအလယၼျာ ၿရိလို႔ အင္းနဝ(Innwa) စ သ္ဖင့္ ေခၚဆိုခဲ့ၾက ပါ သၫ္
(၂)ထိုဟသၤာကို မုဆိုး ေလး နဲ႔်ခင္း မၫ္ ။ ထိုဟံသာဝတီ အင္အားစု ကို မုဆိုး ဘို (ေရႊဘို)အင္အားစုက အနိုင္ယဴလိမ့ၼၫ္။ ကုႏ္းေဘာငၼင္း ဆကၠိဳ အခ္ိဳ႕က မုဆိုးမင္းဆက္ဟဳလၫ္း ေခၚၾက သၫ္
(၃)မုဆိုးကို ထီးရိုးရိုက္ လိမ့ၼၫ္ ။ ထိုကုႏ္းေဘာငၼင္းဆက္ေခၚ မုဆိုးမင္းဆကၠိဳ ေစနနံတိုင္းတပါးမင္းက အနိုင္ယဴ ္ဖဳတၡႅိမ့ၼၫ္
(၄)ထီးရိုးကို မိုးႀကိဳးပစ္ လိမ့ၼၫ္ ။ ေစနနံတိုင္းတပါးမင္းအစိုးရကို ၾကာေသပတးနံပုဂၢိဳလၷဲ႔ ၾကာသာေပတးနံ အ်ဖဲ႕အစၫ္း တို႔က ္ဖဳတ္ ခၹၾယ္ရားၿပီၾလတႅပ္ေရး အရယူေပးလိမ့ၼၫ္။
ဗမာ့ၾလတႅပ္ေရး ေတပၼတာ္ ၊ ဗမာ့ကာၾကယ္ေရး ေတပၼတာ္၊ မ္ိဳးခၥ္ ဗမာ့တပၼ ေတာ္၊ ဖတပလ၊ ဖဆပလ၊ ဗိုလၡ္ဳပ္ေအာငၧႏ္း.. အားလုံးဟာ ၾကာသာေပတးနံမ္ားသာ ္ဖစ္သၫ္ ကို အံ့ၾသ်ဖယ္ေၾတ႕ရလိမ့ၼၫ္။
(၅)သံေခမာက္ေဆာင္း ေလးေယာက္ ေပၚလိမ့္ မၫ္ ။ ေတပၼတာ္ ျမာ အ္မင့ၦဳံးေခါင္းေဆာင္ ္ဖစၡဲ့သူမ္ားထဲၿမ ေလးေယာကၼျာ နိုင္ငံ၏ အ္မင့ၦဳံးေခါင္းေဆာင္္ဖစၼၫ္။ ဗိုလၡ္ဳပ္ေအာငၧႏ္း၊ ဗိုလၡ္ဳပ္ႀကီးေနဝင္း ၊ ဗိုလၡ္ဳပၼႉးႀကီးေစာေမာ င္၊ ဗိုလၡ္ဳပၼႉးႀကီးသႏ္းေရႊ..တို႔ ္ဖစ္သၫ္။
(၆) ဧရာဝတီ ခမ္းလိမ့ၼၫ္။ ယခုပင္ ေႏ်ရာသီ ဆို ဧရာဝတီ ျမာ ေမာ္ေတာ္၊ ေသဘၤာေၾတ ဝါးလုံးေထာက္ စမ္းၿပီးၾသားေနရၿပီ။ ္မစၧဳံစီမံ ကိႏ္းသာ ေအကာင္အထၫ္ေဖာႅိဳ႕ေကတာ့ ၾသားၿပီ
(၇) လကၸံလၫ္း ျရား လိမ့ၼၫ္ ။ တိုကၱိဳက္ ဆိုငၧိဳငၸင္ ယခု ေအတာအၾတင္း တ႐ုတ္ နဲ႔ ကမၻာ့ေဈးၾကက္ က ကၽ်ႏ္းသစၴက္ ေတာင္ ႀကိဳကႅိဳ႕ အမ္ားဆုံးခိုးထုတၡံေေနရသာ တမလႏ္းသစ္ ျမာ လကၸံမ္ိဳးႏၾယ္ ဟု သိရ သၫ္
(၈) ၾကကၼၾတႏႅိဳ႕ မိုးလင္းမၫ္။အမ္ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ က ္မႏၼာ္ပၫ္ ကို ္ပၫ္သဴ႕ အာဏာပိုငၥိဳးေသာ ဒီမိုေကရစီ အ လင္းေခတ္သိဳ႕ ေရာက္ေစလိမ့ၼၫ္။
(၉) ဗုဒၶရာဇာကိႏ္းနဲ႔အညီ နႏ္းသိမ္းလိမ့ၼၫ္။ သို႔ေသာ္..ထို အမ္ိဳးသမီး ေခါင္းေဆာင္ၿပီးေနာက္ အမ္ိဳးဘာသာသာသနာ ကို ေစာင့္ေျရာက္ ေအလးထားေသာမင္းအစိုးရ တကႅာၿပီး သာသနာေတာ္ ကို ္ပႏႅ်ၫၳႏ္းလင္းေစ လိမ့ၼၫ္ ။ (ဗုဒၶရာဇာ= ဗုဒၶသာ သနာ္ပဳမင္း)
(၁၀)ဗုဒၶရာဇာ သာသနာ္ပဳ မင္းေကာင္းမင္း္မတ္ ေပၚလာၿပီး ေနာကၸိဳင္း တိုင္း္ပၫ္ႀကီး စၫၠားသာယာ ေဝ္ပာလိမ့ၼၫ္ ။ ဒါေကတာ့ ္ဖစၼလာေသးလို႔ ေစာင့္ၾကည့္ေရပအုံးမၫ္
ေဒါကၱာအျရငႅကၡဏ သာရ
Credit
